صدر ڊاڪٽر عارف علوي سپريم ڪورٽ پريڪٽس اينڊ پروسيجر بل نظرثاني لاءِ واپس پارليامينٽ کي اماڻي ڇڏيو، سندس چوڻ آهي ته پارليامينٽ بل بابت نئين سر غور ڪري، بل پارليامينٽ جي دائري اختيار کان ٻاهر آهي.
صدر ڊاڪٽر عارف علوي سپريم ڪورٽ پريڪٽس اينڊ پروسيجر بل نظرثاني لاءِ واپس پارليامينٽ کي اماڻي ڇڏيو.
صدر عدالتي سڌارن بابت بل 2023ع آئين جي آرٽيڪل 75 تحت نظرثاني لاءِ واپس پارليامينٽ کي اماڻيو.
صدر ڊاڪٽر عارف علوي جو چوڻ آهي ته بل پارليامينٽ جي اختيار کان ٻاهر آهي، بل قانوني طور تي هٿرادو ۽ اڻپورو هئڻ تي عدالت ۾ چئلينج ڪري سگهجي ٿو، سندس خيال ۾ بل درستگي جي باري ۾ ڇنڊڇاڻ پوري ڪرڻ ۽ ٻيهر غور ڪرڻ لاءِ واپس ڪرڻ مناسب آهي.
سندس چوڻ هو ته آئين سپريم ڪورٽ کي اپيل، ايڊوائزري، ريويو ۽ شروعاتي اختيار ٻڌڻي سان نوازي ٿو، بل آرٽيڪل 184 ٿري عدالت جي شروعاتي اختيار ٻڌڻي بابت آهي.
صدر عارف علوي چيو ته بل جو مقصد شروعاتي ٻڌڻي جو اختيار استعمال ڪرڻ ۽ اپيل ڪرڻ جو طريقو فراهم ڪرڻ آهي.
هن سوال اٿاريندي چيو ته اهو خيال ساراهه جوڳو ٿي سگهي ٿو پر ڇا هن مقصد کي آئين جي قلمن ۾ ترميم کانسواءِ حاصل ڪري سگهجي ٿو؟.
صدر ڊاڪٽر عارف علوي چيو ته تسليم ٿيل قانون ته اهو آهي ته آئيني قلمن ۾ عام قانون سازي ذريعي ترميم نٿي ڪري سگهجي، آئين هڪ اعليٰ قانون آهي ۽ قانونن جو پيءُ آهي، آئين ڪو عام قانون ناهي پر بنيادي اصولن، اعليٰ قانون ۽ ٻين قانونن کان بالاتر قانون جو مجسمو آهي.
سندس چوڻ هو ته آرٽيڪل 191 سپريم ڪورٽ کي عدالتي ڪارروائي ۽ طريقيڪار ريگوليٽ ڪرڻ لاءِ قانون ٺاهڻ جو اختيار ڏئي ٿو، آئين ان قلمن تحت سپريم ڪورٽ رولز 1980 ٺاهيا ويا جن جي منظوري پاڻ آئين ڏني.
صدر عارف علوي چيو ته سپريم ڪورٽ رولز 1980 تي سال 1980ع کان عمل ڪيو پيو وڃي، جاچ ٿيل قانون ۾ ڇيڙ ڇاڙ عدالت جي اندروني ڪارروائي، خودمختاري ۽ آزادي ۾ مداخلت جي برابر ٿي سگهي ٿي.
هن چيو ته رياست جي ٽن ٿنڀن جي دائري اختيار، طاقت ۽ ڪردار جي وضاحت آئين ئي ڪئي آهي، آرٽيڪل 67 تحت پارليامينٽ کي آئين جي ماتحت رهندي پنهنجي طريقيڪار ۽ ڪاروبار کي منظم ڪرڻ لاءِ قانون ٺاهڻ جو اختيار حاصل آهي.
سندس چوڻ هو ته آرٽيڪل 191 تحت آئين ۽ قانون جي ماتحت رهندي سپريم ڪورٽ پنهنجي ڪارروائي ۽ طريقيڪار کي ريگوليٽ ڪرڻ جو قانون بڻائي سگهي ٿي.
صدر ڊاڪٽر عارف علوي چيو ته آرٽيڪل 67 ۽ 191 هڪ ٻئي سان ملندڙ آهن، آرٽيڪل 67 ۽ 191 قانون ٺاهڻ ۾ ٻنهي جي خودمختاري کي تسليم ڪن ٿا.
سندس چوڻ هو ته آرٽيڪل 67 ۽ 191 ٻئي ادارن جي اختيار ۾ مداخلت کان منع ڪن ٿا، عدليا جي آزادي کي مڪمل تحفظ ڏيڻ لاءِ آرٽيڪل 191 جي آئين ۾ شامل ڪيو ويو آهي.
صدر عارف علوي چيو ته آرٽيڪل 191 تحت سپريم ڪورٽ کي پارليامينٽ جي قانون سازي جي اختيار کان ٻاهر رکيو ويو آهي، پارليامينٽ پاران قانون سازي جو اختيار به آئين ذريعي ئي مليل آهي، آرٽيڪل 70 وفاقي قانون سازي جي لسٽ ۾ شامل ڪنهن به معاملي تي بل پيش ڪرڻ ۽ منظور ڪرڻ بابت آهي.
هن چيو ته آرٽيڪل 142 اي تحت پارليامينٽ وفاقي قانون سازي جي لسٽ مان ڪنهن به معاملي تي قانون ٺاهي سگهي ٿي، فورٿ شيڊول تحت پارليامينٽ کي سپريم ڪورٽ کانسواءِ سمورين عدالتن جي دائري اختيار ۽ اختيارن بابت قانون سازي جو اختيار آهي.
صدر ڊاڪٽر عارف علوي چيو ته بل بنيادي طور تي پارليامينٽ اختيار کان ٻاهر آهي، بل جي رخن تي مناسب غور ڪرڻ جي ضرورت آهي.
